Niebezpieczny grejpfrut

Szanowny Czytelniku,

dziś chcę Ci przekazać informację niezwykle istotną, choć wciąż zbyt mało znaną. Tymczasem wiedza o tym może nawet uratować życie, a już na pewno chroni przed niepotrzebnymi komplikacjami zdrowotnymi.

Czy to możliwe, żeby tak zdrowy owoc jak grejpfrut mógł zagrażać Twojemu zdrowiu? Odpowiedź brzmi: zdecydowanie TAK!
Połączenie grejpfruta z wieloma lekami stanowi poważne zagrożenie. Szklanka zwykłego soku grejpfrutowego może dwudziestokrotnie nasilić działania niepożądane tych leków, wywołując nawet skutek śmiertelny.

Grejpfrut blokuje metabolizm niektórych leków

Gdy przyjmujesz leki, przenikają one do Twojej krwi, a następnie wykorzystuje je Twój organizm: enzymy „trawią” lek, przekształcając go w substancje potrzebne Twoim komórkom, a te z kolei wchłaniają je („konsumują”), by w końcowej fazie wydalić odpady wraz z moczem.
Problem w tym, że grejpfrut zawiera substancje czynne zwane furanokumarynami, które nieodwracalnie blokują jeden z naszych enzymów, tak zwany CYP3A4 (cytochrom P450).

Tymczasem to właśnie ten enzym – CYP3A4 – służy przyswajaniu wielu leków na raka, nadciśnienie, schorzenia układu krążenia i dróg moczowych, a także leków immunosupresyjnych (osłabiających układ odpornościowy), przeciwzakaźnych, analgetycznych (przeciwbólowych) oraz uspokajających.

A oto, co się dzieje, gdy połączy się wspomniane leki z grejpfrutem:
lek przenika do krwi, jednak – ponieważ enzym jest zablokowany – nie zostaje on należycie „skonsumowany” (lub, jak to się określa w żargonie medycznym, „zmetabolizowany”). Stężenie leku we krwi podnosi się aż do przedawkowania, co może powodować poważne konsekwencje, między innymi „nagły zgon, ostrą niewydolność nerek, zatrzymanie oddechu, krwawienia z przewodu pokarmowego, uszkodzenie szpiku kostnego u osób o osłabionym układzie odpornościowym”(1).

„Zażycie tabletki wraz ze szklanką soku grejpfrutowego jest jak 20 tabletek popitych szklanką wody”, wyjaśnia David Bailey, kanadyjski farmakolog, który odkrył to zjawisko już 20 lat temu i wyspecjalizował się w badaniu interakcji grejpfruta z lekami. „Tak może dochodzić do przypadkowego przedawkowania leku”(2). Zresztą, w badaniach wykazano, że wypijanie 200 ml soku grejpfrutowego na dobę, przez trzy dni z rzędu, podwyższa o 330% – w porównaniu ze szklanką wody – stężenie we krwi simwastatyny – popularnego leku obniżającego poziom cholesterolu.

Długa lista leków

Niestety, lista leków metabolizowanych przez enzym CYP3A4, a więc wchodzących w interakcję z grejpfrutem, jest coraz dłuższa. W 2008 roku obejmowała zaledwie 17 leków, a w 2012 już 43!
Ryzyko jest więc znaczące, a troska pacjentów o to, by zażywane przez nich leki nie wchodziły w interakcje z grejpfrutem – całkowicie uzasadniona. Jest to tym ważne, że zjawisko może wystąpić nawet przy małych dawkach i to niezależnie od tego, czy spożyjesz grejpfruta bezpośrednio czy w postaci soku.

Osoby powyżej 45. roku życia gorzej znoszą nadmierne stężenia leków we krwi i dlatego to one są najbardziej narażone, ponieważ jednocześnie jest to również grupa wiekowa spożywająca najwięcej grejpfrutów.

Jak się chronić?

Jeśli nie zażywasz leków, nie ma problemu – możesz nadal zajadać się tym pysznym owocem.
Jeśli zażywasz, wcale nie jest powiedziane, że musisz zrezygnować z grejpfrutów. Musisz wiedzieć, że ryzyko dotyczy jedynie:

• leków przyjmowanych doustnie;
• leków w niewielkim lub średnim stopniu wchłanianych przez organizm;
• leków metabolizowanych przez enzym CYP3A4, czyli cytochrom P450 3A4, o czym informuje dołączona do leku ulotka.

W razie potrzeby ulotka informacyjna zawsze ostrzega, aby NIE spożywać grejpfrutów w czasie terapii danym lekiem – oto jeszcze jeden powód, by zawsze zapoznać się z ulotką.
Poniżej znajduje się lista najważniejszych leków, których to dotyczy: podaję nazwy składników aktywnych, a także nazwy handlowe najczęściej stosowanych leków zarejestrowanych w Polsce.

Życzę zdrowia!


Lista leków, których nie należy łączyć z grejpfrutem

Uwaga: poniższy wykaz nie musi być kompletny: zawsze zapoznaj się z ulotką dołączoną do leku i w razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

1. Niektóre statyny (leki obniżające poziom cholesterolu): 

• Nazwa substancji: simwastatyna (Simvastatinum). Nazwy handlowe: Angiolip, Apo-Simva, Simcovas, Simgal, Simorion, Simratio, Simvacard, Simvachol, Simvachol, Simvagen, Simvagamma, Simvahexal, Simvastatin (Arrow), Simvastatin Bluefish, Simvastatin Pfizer, Simvastatinum Accord, Simvasterol, Simvateva, Vasilip, Vastan, Ximve, Zocor.
• Nazwa substancji: atorwastatyna (Atorvastatinum). Nazwy handlowe: Apo-Atorva, Atorgamma, Atoris, Atorvastatin Arrow, Atorvastatin Bluefish, Atorvastatinum Farmacom, Atorvasterol, Atorvox, Atractin, Atrox, Corator, Lambrinex, Larus, Sortis, Torvacard, Torvalipin, Tulip, Xavitor.
• Nazwa substancji: lowastatyna (Lovastatinum). Nazwy handlowe: Liprox, Lovasterol, Lovastin.

2. Niektóre leki na nadciśnienie

• Nazwa substancji: felodypina (Felodipinum). Nazwy handlowe: Plendil, Delmuno (preparat złożony).
• Nazwa substancji: nikardypina (Nicardypine) – brak rejestracji w Polsce.

3. Niektóre leki immunosupresyjne (zapobiegające odrzuceniu przeszczepu)

• Nazwa substancji: cyklosporyna (Cyclosporinum). Nazwy handlowe: Cyclaid, Equoral, Sandimmun.
• Nazwa substancji: takrolimus (Tacrolimusum). Nazwy handlowe: Cidimus, Prograf, Tacni, Taliximun
• Nazwa substancji: rapamycyna, sirolimus (Sirolimus). Nazwy handlowe: Rapamune, Torisel.
• Nazwa substancji: ewerolimus (Everolimusum). Nazwy handlowe: Certican.

4. Niektóre leki przeciwnowotworowe

• Nazwa substancji: Crizotinib. Nazwa handlowa: Xalkori.
• Nazwa substancji: Dasatinib. Nazwa handlowa: Sprycel.
• Nazwa substancji: Erlotinib. Nazwa handlowa: Tarceva
• Nazwa substancji: ewerolimus (Everolimusum). Nazwa handlowa: Certican.
• Nazwa substancji: Lapatinib. Nazwa handlowa: Tyverb.
• Nazwa substancji: Nilotinib. Nazwa handlowa: Tasigna.
• Nazwa substancji: Pazopanib. Nazwa handlowa: Votrient.
• Nazwa substancji: Sunitinib. Nazwa handlowa: Sutent.
• Nazwa substancji: Vandetanib. Nazwa handlowa: Caprelsa.
• Nazwa substancji: Venurafenib – brak rejestracji w Polsce.

5. Niektóre leki stosowane w chorobach zakaźnych

• Nazwa substancji: erytromycyna (Erythromycinum). Nazwy handlowe: Davercin, Eythromycinum TZF.
• Nazwa substancji: Halofantrine – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: marawirok (Maraviroc). Nazwa handlowa: Celsentri.
• Nazwa substancji: Primaquine – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: Quinine – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: rilpiwiryna (Rilpivirine). Nazwa handlowa: Edurant.

6. Niektóre leki przeciw schorzeniom układu krążenia

• Nazwa substancji: amiodaron (Amiodaronum). Nazwy handlowe: Cordarone, Opacorden.
• Nazwa substancji: apiksaban (Apixaban). Nazwa handlowa: Eliquis.
• Nazwa substancji: klopidogrel (Clopidogrelum). Nazwy handlowe: Agregex, Areplex, Clogrel, Clopidix, Clopidogrel Arrow, Clopidogrel GSK, Clopidogrel Teva, Clopidogrel Krka, Clopidogrel Apotex, Clopidogrel Mylan, Egitromb, Pegorel, Plavocorin, Plavix, Trombex.
• Nazwa substancji: dronedaron (Dronedarone). Nazwa handlowa: Multaq.
• Nazwa substancji: eplerenon (Eplerenone). Nazwy handlowe: Eleveon, Inspra.
• Nazwa substancji: felodypina (Felodipinum). Nazwy handlowe: Plendil, Delmuno (preparat złożony).
• Nazwa substancji: nifedypina (Nifedipinum). Nazwy handlowe: Cordipin retard, Cordafen (leki wycofane z rynku polskiego).
• Nazwa substancji: Quinidine – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: rywaroksaban (Rivaroxaban). Nazwa handlowa: Xarelto.
• Nazwa substancji: tikagrelor (Ticagrelor). Nazwy handlowe: Brilique, Possia.

7. Niektóre leki przeciw problemom o podłożu nerwowym lub psychicznym

• Nazwa substancji: alfentanyl (Alfetanil) – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: buspiron (Buspironi hydrochloridum). Nazwa handlowa: Spamilan.
• Nazwa substancji: fentanyl (Fentanylum). Nazwy handlowe: Durogesic, Fentanyl Actavis, Fentanyl WZF, Fenta MX, Matrifen, Effentora, Instanyl.
• Nazwa substancji: ketamina (Ketaminum). Nazwa handlowa: Ketanest.
• Nazwa substancji: lurasidon (Lurasidone) – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: oksykodon (Oxycodoni hydrochloridum). Nazwy handlowe: Oxynorm, Targin.
• Nazwa substancji: pimozyd (Pimozide) – brak rejestracji w Polsce.
• Nazwa substancji: kwetiapina (Quetiapinum). Nazwy handlowe: ApoTiapina, Bonogren, Etiagen, Gentiapin, Kefrenex, Ketilept, Ketipinor, Ketrel, Kventiax, Kwetaplex, Kwetax, Loquen, Nantarid, Pinexet, Poetra, Quentapil, Seroquel, Setinin, Symquel, Vorta.
• Nazwa substancji: Triazolam – brak rejestracji w Polsce
• Nazwa substancji: zyprazydon (Ziprasidon). Nazwa handlowa: Zeldox.

8. Leki przeciw chorobom przewodu pokarmowego

• Nazwa substancji: domperidon (Domperidonum). Nazwa handlowa: Oroperidys.

9. Niektóre leki przeciw schorzeniom dróg moczowych (w tym stosowane w przeroście prostaty)

• Nazwa substancji: daryfenacyna (Darifenacin hydrobromide). Nazwa handlowa: Emselex.
• Nazwa substancji: fezoterodyna (Fesoterodine). Nazwa handlowa: Toviaz.
• Nazwa substancji: solifenacyna (Solifenacini succinas). Nazwa handlowa: Vesicare.
• Nazwa substancji: silodozyna (Silodosin). Nazwy handlowe: Urorec, Silodyx.
• Nazwa substancji: tamsulozyna (Tamsulosini hydrochloridum). Nazwy handlowe: Apo-Tamis, Bazetham, Fokusin, Omni 0,4, Omni Ocas 0,4, Omsal, Prostaminc, Ranlosin, Symlosin SR, Tamsudil, Tamsugen, Tamsunorm, Tanyz, Tanyz ERAS, Uprox. Preparaty złożone – Duodart.

10. Niektóre leki przeciwkaszlowe

• Nazwa substancji: dekstrometorfan (Dextromethorphani hydrobromidum). Nazwy handlowe: Acodin, Dexatussin, Dexatussin Junior, Robitussin Antitussicum, Robitussin Junior, Tussal Antitussicum, Tussidrill, Vicks MedDex o smaku miodu na kaszel suchy. Preparaty złożone: Acodin 150 Junior (syrop), Acodin 300 (syrop), Actifed, Actitrin, Choligrip na noc, Dexacaps, Dexapico, Dexapini, Gripex, Gripex Max, Gripex Noc, Grypostop.

11. Leki przeciwkrzepliwe z kategorii doustnych antagonistów witaminy K:

• Nazwa substancji: acenokumarol. Nazwa handlowa: Acenocumarol WZF, Sintrom.
• Nazwa substancji: warfaryna. Nazwa handlowa: Warfin.

Dziękujemy panu mgr. farm. Marcinowi Adamskiemu za pomoc w sporządzeniu tej listy.


Artykuł pochodzi z darmowego newslettera Poczta Zdrowia www.PocztaZdrowia.pl

Źródła:

1. Badanie przeprowadzone przez kanadyjski Uniwersytet Western w London, Ontario, opublikowane w Journal de l’Association médicale canadienne.
2. David Bailey, farmakolog z Lawson Health Research Institute w London (Kanada), cytowany przez CBSnews Health, http://www.cbc.ca/news/health/story/2012/11/26/grapefruit-juice-drug-interactions.html.